prof. dr. Maaike Meijer

In de literatuur en zeker in de film worden mannen vaak opgevoerd als de stoere bink, de dappere held, de leider, de grote schurk en vaak combinaties daarvan. In tal van typische mannenfilms wordt veel gevochten en moet uiteindelijk alles stuk. Een diepgeworteld stereotype, zoals dat ook van vrouwen bestaat als hulpeloze, dienstbare of verraderlijke wezens. Prof.dr. Maaike Meijer, tot 2013 directeur van het Centrum voor Gender en Diversiteit bij de Universiteit Maastricht, waar ze hoogleraar Gender, representatie en macht was, heeft veel onderzoek gedaan naar het beeld over vrouwen in literatuur en film. Na haar pensionering is ze op dezelfde manier naar mannelijke makers en hoofdpersonen in literatuur, films en series gaan kijken, van Jan Wolkers tot Michel Houellebecq, van Casablanca tot The Big Lebowski, van Borgen tot The Queens’ Gambit. 

Tot haar verrassing wemelt het daar van de geschiedenissen met een uitgesproken antiheld als onderwerp. Dat beeld staat haaks op het gangbare beeld van mannen. In de boeken, films en series die Meijer herlas en opnieuw bekeek blijken mannen vaak radeloze helden. De verhalen over deze personages worden meestal gezien in het perspectief van de zogeheten menselijke conditie. Dat is een begrip dat alle aspecten van de menselijke natuur, zoals persoonlijkheidskenmerken, ervaringen en sterfelijkheid omvat, ofwel de positieve en negatieve aspecten van het menszijn. Vaak ligt daaronder verborgen dat de mens zijn lot niet aanvaardt en ‘god wil spelen’. In haar recente boek “Radeloze helden” analyseert Meijer de verhalen uit de boeken en films die ze met haar frisse blik opnieuw las en bekeek en vindt er de sleutel in voor een nieuwe kijk op mannelijkheid. 

Ze herschrijft de Freudiaanse verhalen over castratieangst en penisnijd, onderzoekt haar eigen fascinatie met non-binariteit, beschrijft de mannelijkheid in zichzelf en beschouwt het mannelijke lijden met een even kritische als empathische blik. Uit haar onderzoek volgt ook een idee hoe aan de mannelijkheidswaanzin te ontsnappen.

De livemuziek wordt verzorgd door Dubio. 
Moderator: Lineke Tak

Tekst Huub Eggen.